Doodsbriefjes

Overlijdensverklaringen met vermelding doodsoorzaken in Streekarchief Bommelerwaard.

Rob van Drie schreef in het septembernummer van 'Genealogie', het blad van het Centraal Bureau voor Genealogie, een lezenswaardig artikel over Het Doodsbriefje (verklaring van overlijden). De verklaringen van overlijden werden ingevoerd in 1865. Vanaf 1926 werden twee verklaringen gemaakt, het doodsbriefje A met een beknopte omschrijving van de doodsoorzaak en een doodsbriefje B met een uitgebreidere verklaring. Vanaf 1 april 1956 bevat het doodsbriefje A niet meer de exacte doodsoorzaak.

Van Drie schrijft over de doodsbriefjes vanaf 1865 en de doodsbriefjes A vanaf 1926 tot 1956, die in de gemeentelijke archieven terechtkwamen: 'veel van die briefjes zijn inmiddels vernietigd. Een gemeente kan en hoeft niet alle documenten te bewaren. Bij de bepaling van wat wel en niet bewaard moet worden, maakt men gebruik van een landelijke selectielijst. Daarop komt de 'verklaring van overlijden' voor als een document dat mag worden vernietigd.' Dat is niet helemaal waar. De huidige selectielijst voor gemeenten (Selectielijst voor archiefbescheiden van gemeentelijke en intergemeentelijke organen opgemaakt opgemaakt of ontvangen vanaf 1 januari 1996) bevat inderdaad die bepaling, maar die selectielijst heeft – de titel zegt het al - slechts terugwerkende kracht tot 1996 en gaat dus in het geheel niet over de doodsbriefjes tot 1956. Voor stukken van vóór 1996 gold en geldt nog steeds de Vernietigingslijst van 1983 en daarin staat dat de overlijdensverklaringen met vermelding van doodsoorzaak vernietigd mogen worden indien de doodsoorzaak is vermeld op de persoonskaart. Dat impliceert dat indien die doodsoorzaak niet op de persoonskaart staat, de overlijdensverklaring bewaard moet worden. De genoemde lijst uit 1983 had een voorganger uit 1948. Daarin wordt met zoveel woorden gesteld dat de overlijdensverklaringen bewaard moesten worden. Van Drie stelt dat vanaf de invoering van de persoonskaarten in 1939 de doodsoorzaak op de persoonskaart werd overgenomen van het doodsbriefje. Als dat altijd zo zou zijn zouden vanaf 1983 (ook met terugwerkende kracht tot 1939) de verklaringen van overlijden inderdaad mogen worden vernietigd, zoals hierboven ook is betoogd.

Ik weet niet hoe het in andere gemeenten was geregeld, maar van de dertien gemeenten die de Bommelerwaard van 1939 tot 1955 kende (Ammerzoden, Brakel, Gameren, Hedel, Heerewaarden, Hurwenen, Kerkwijk, Maasdriel, Nederhemert, Poederoijen, Rossum, Zaltbommel en Zuilichem) was er geen enkele die de doodsoorzaak noteerde op de persoonskaarten.

Dat leidt tot de conclusie dat de verklaringen van overlijden met vermelding van doodsoorzaken van die gemeenten niet vernietigd hadden mogen worden. In veel gemeenten is dat toch gebeurd. Voor het overzicht van bewaard gebleven verklaringen in de gemeentelijke archieven die berusten bij het Streekarchief Bommelerwaard: klik hier. Van de overige gemeenten zijn dergelijke verklaringen dus niet (meer) aanwezig.

Jan Buylinckx,
streekarchivaris